Партийнай үлэһит, өссө ордук салайааччы былаас иһин аһаҕастык киирсэртэн аккаастаныа суохтаах. Былаас иһин охсуһуохтаахпыт туһунан КПРФ Программатыгар сурулла сылдьар.
Быыбарга кыайар түбэлтэбэр? Биһиги олоҕу хайдах баарынан көрөбүт эбээт... Инникини билигин тымтыктанымыахха. Быыбардааччыларбыт муҥутуур элбэх өйөбүллэрин ыла сатыах тустаахпыт. Төһө бырыһыаны ыларбытын этэр уустук.
Бүгүн быыбарга киирсээччилэр кыахпыт тэҥэ суох. Былаас үксүгэр административнай кыаҕы туһанар. Ол эрээри биһиги биир күүстээх өрүттээхпит. Политическай күүспүтүн саҥалыы ойуулуур-кырааскалыыр, ыарахан сыанаҕа листовкалары бэчээттиир, сыаналаах бэлэхтэри ылар сыалбыт суох.
Ол оннугар чопчу программалаахпыт. Ол чахчы норуот программата, нэһилиэнньэ интэриэһин туруулаһар программа. Сылтан сыл аайы биһиги программабытын өйөөччүлэр ахсааннара элбээн иһэр. Баҕар, бүгүн минеральнай-сырьевой базаны национализациялыыры өйөөбөттөрө буолуо. Ол эрээри хаһан эмит син биир чох, газ, нефть, айылҕа атын баайа норуот эрэ бас билиитэ буолуохтааҕын өйдүөхтэрэ.
Айылҕа баайын норуот биирдиилээн дьон (түөкүттэр) илиилэригэр биэрэр интэриэһэ суох. Быыбардааччы биһиги коммерцияны, чааһынай бизнеһи билинэрбитин билиэхтээх. Ол туһунан Программабытыгар сурулла сылдьар.
Υлэбит түмүгэ бу сырыыга, баҕар, улаханнык көстүө суоҕа, ол эрээри сотору кэминэн коммунистар программалара кыайыа. Тоҕо диэтэххэ, ис дьиҥэр бу докумуон, бастатан туран, норуот интэриэһин туруулаһар. Ол да буоллар бу быыбарга биһиги, коммунистар, үчүгэй түмүктэри ыларга бигэ эрэллээхпит.
Партийнай үлэ — мин олоҕум
— Эн хаһан эрэ “партийнай үлэ — мин олоҕум” диэбитиҥ.
— Кырдьык, партия — мин олоҕум. “Хайа, партийнай үлэҥ хайдаҕый?” — диэн ыйыттахтарына: “Ол мин олоҕум. Геннадий Зюгановтан саҕалаан соратниктарым олохторо. Биһиги партия олоҕунан олоробут”, — диэн хардарабын. Бу коммунист быһыытынан олоҕум, оттон бу киһи быһыытынан олоҕум диэн араарбаппын. Атыннык толкуйдуур, атыннык олорор кыаҕым суох. Ол коммунист көннөрү партийнай эбээһинэһин толоруута буолбатах, бу мин олоҕум ис хоһооно. Коммунист буоллаххына, итинтэн атын буолбат.
— Эйигин араастаан баһааҕырдаллар. Ол эрээри эн үлэлээбитиҥ курдук салгыы өссө эрчимнээхтик үлэлиигин. Хантан күүс ылаҕын?
— Мин күүһүм — кырдьыгы туруулаһыыга.
— Эн хаһан да кырдьыккын таһаарына, көмүскэнэ, ыраастана сатаабаккын.
— Ыраастанар гына, тугу да куһаҕаны оҥорботоҕум.
—Υгүстэр итинник баһааҕырдыылары олус чугастык ылыналлар эбээт.
— Олоҕо суох тылы-өһү мин да ыарыылаахтык ылынабын. Мин эмиэ киһибин. Ол эрээри кинилэр таһымнарыгар түһэн быһаарса сатаан күүһү-сэниэни, бириэмэни ыытары наадалааҕынан аахпаппын. Өрөспүүбүлүкэ иннигэр дьоммут-сэргэбит олоҕун тупсарыыга элбэх дьоһун сорук турар эбээт.
Күүһү хантан ылабын? Миэхэ саамай кылаабынайа — табаарыстарым өйөбүллэрэ. Баһыйар аҥарбыт мин көрүүбүн, салайар ньымабын өйөөбөт буоллаҕына — ол куһаҕан. Билигин партийнай тэрилтэлэр үгүстэрэ, табаарыстарым баһыйар өттүлэрэ миигин өйүүллэр. Аҕыйах киһи миигин, арааһа, личность быһыытынан ылыммат буолуон сөп. Өскөтүн өйөбүлэ суох буоллахпына, миэхэ ол улахан итэҕэс буолуо. Ол эрээри табаарыстарым өйөбүллэрин ылан кэллим. Ону үрдүктүк сыаналыыбын уонна ханнык баҕарар быһаарыыны ыларбар учуоттуубун.
Иккиһэ — биһиги дьыалабыт кырдьыктаах. Өскөтүн ким эрэ: “Эн атыыламмыккын”, — диир буоллаҕына, билэҕин дии атыыламматаххын. Ким да атыны дакаастыыр кыаҕа суох. Мин күүһүм — кырдьыкка. Оттон кырдьык күүһэ? Кырдьыкка.
Хара санаалаахтары кытта революцияны оҥоруом суоҕа
— Эн майгыҥ биир үтүө өрүтэ — хаһан да өстүйэ сылдьыбаккын. Атыттар эн миэстэҕэр эбитэ буоллар, өһү-сааһы ситиһэ сатаабыттара ырааппыт буолуо этэ...
— Өстүйэр сыыһа. Саамай куһаҕан быһыы. Мин уолбун кытта ардыгар ити боппуруоска мөккүһэн ылабыт. Кини эдэр буолан, айманар. Ону мин уоскутабын: “Кирюша, мин хара санаалаах дьону кытта революцияны оҥоруом суоҕа. Революцияны үтүө дьон оҥороллор. Кырдьыксыт, кытаанах, ол эрээри үтүө дьон”.
— Эн дьоҥҥо үтүө сыһыаныҥ төрдүн туохха көрөҕүн?
— Төрөппүттэрим хаһан да уоппуска диэни билбэтэхтэрэ. Дьадаҥытык олорбуппут, хаһан да баайга тардыспатахпыт. Ийэм биирдэ да курорка-санаторийга сынньамматаҕа. Аҕам Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕын быһыытынан биирдэ сынньаммыта. Сэмэй ыаллар этибит, кими да кытта иирсибэтэхпит. Губаревтар дьиэ кэргэттэрин өрүү холобур оҥостоллоро. Көнө майгылаах этибит. Оҕолор төрөппүттэрбитин хомотуохпутун баҕарбат этибит. Дьоҥҥо үтүө сыһыан, арааһа, ол кэмтэн уһуйулуннаҕа.
Кэлин хайдах эрэ наар ийэбин эрэ өрө туппут, аҕабар улахан болҕомтону уурбатах эбиппин диэн кэмсинэ саныыбын. Аҕам оҕо эрдэхпинэ хаһан да мөхпөт-эппэт буолара, тарбаҕын да төбөтүнэн таарыйбат этэ. Ол оннугар ийэм дьарыйар этэ. Байар-тайар туһунан кэпсэппэт этибит. Υлэлээтэххэ эрэ олоххо ситиһиилээх буолаҕын диэн өйдүүрбүт. Онно кинигэни ааҕыы сабыдыаллаабыт буолуон сөп. Ардыгар, кэпсэтии кэмигэр туохтан эмит сылтаан “оргуйа” түһүөххэ, кыыһыран-тымтан туруохха сөп. Дьон буоллахпыт. Адреналин төбөҕө охсор, туттунарга уустук буолааччы. Ону уҕарытар элбэх ньыма баар. 100 дылы искэр аах, саатар, 50 диэри. Уоскуй. Кыыһыран олорон туох да сырдык быһаарыыны ылбатыҥ чахчы. Киһи киэҥ көҕүстээх, тулуурдаах буолуохтаах.
Галина МОХНАЧЕВСКАЯ