- Счеттар 2017 сыл кулун тутарга арыллыбыттарын нолуок инспекцията бэркэ билэр этэ. Ол мин дьиэ кэргэним иэдээнин кытта сибээстээх. Сорох эпэрээссийэлэр биґиэхэ Россия±а оІоґуллубаттар. Счеттар баалларын туґунан ким да умнубут буолбатах. Ґс счет баара. 28 чыыґыла±а ити счеттар сабыллыбыттарын туґунан баан кумаа±ыта мин сиэппэр сыппыта.

- Биэс счет баара дуо?

- 28 чыыґыла±а докумуоннар кэлбиттэригэр биллибитинэн, бу бааІІа іссі икки транзитнай счет баар эбит, олор тустарынан мин билбэт этим.

Сыаналаах кумаа±ыны атыылаґыыны докумуоннуурга, баан сыаналаах кумаа±ыны атыылаґыы, онтон атыылааґын курдук іІілірµ соІнуур. Экономиканы билэр дьон биир сыаналаах кумаа±ы 200 тыґ. солкуобайынан сыаналаныан сібµн ійдірі хоппот. Хайдах оннук буолуо±ай. Барыта сокуоІІа сіп тµбэґиннэрэн оІоґуллубута. СаІа дьыллаа±ы уґун ірібµллэр этилэр. Счет барыта сабыллыбыта, оІоґуллуохтаах барыта оІоґуллубута.

Официальнайдык регистрацияланар кµммэр барыта бэрэбиэркэлэммитэ, мин счеттарбын кытта сибээстээх туох да мэґэй суо±а. Ол иґин Быыбар Киин хамыыґыйата миигин регистрациялаабыта. Баан иґигэр туох буола турарын барытын билэр кыах суох. Ол транзитнай счеттар тустарынан мин, кырдьык, билбэт этим.

- Оттон сыаналаах кумаа±ылар?

- Туох ааттаахтан бары ірµкµйдµгµт? Быыбар Киин хамыыґыйатыгар бэриллибит докумуоннарга “сыаналаах кумаа±ылар” оннуларыгар “сыаналаах кумаа±ы” диэн суруллубут буолуон эмиэ сіп. Дьон µлµннэрэллэрин сібµлµµр буолбуттар. СокуоІІа баар сыґыарыыны кірµІ, онно сурулла сылдьар: бакыат уонна бакыат барытын сыаната бэриллэр. Мин оросчуоттаґар счеттарбар, онтон сыаналаах кумаа±ыларбар, онтон эмиэ оросчуоттаґар счеттарбар, эпэрээссийэлэр ыытыллыбыттарын кэнниттэн, 25 мілµйµін солкуобай хаалбыта.

- 6 сыл устатыгар эн хамнаґыІ...

- 6 сыл устатыгар дохуотум – 157 мілµйµін солкуобай. Мин куґа±ана суох хамнаґы аахсабын. 18 сыл устатыгар орто баайыылаах курортарга баран сынньанан кэлэри уйунар кыахтаах этим. Санкт-Морица±а сылдьыбата±ым, онтон атын горнолыжнай курортарга сылдьыбытым. Барыта сокуон хара±ар сіп тµбэґэр. Онон Быыбар Киин хамыыґыйата мин президеІІэ кандидатынан буоларбар биир киґи курдук куоластаабыта. Туох эрэ сокуоІІа сіп тµбэспэт баара эбитэ буоллар, миигин регистрациялыа суох этилэр.

Ол эрээри кылаабынайа – атыІІа. Бары то±о эрэ олус абатыйбыт курдуктар. Миигин ол долгутар... Арааґа, бу барыта: “Грудинин отой да Президент дьаґалтатыгар сібµлэґиннэриини ааспыт кандидат буолбатах”, - диэнтэн тахсар. Онтон атын маннык буолуо суох этэ.

“Мин дьиэ кэргэним балаґыанньата Президент киэнин курдук”

-Эн быыбар иннинээ±и программа±ар µбµ-харчыны Россия±а тіннірµіххэ наада диигин. Оттон бэйэІ кыраныысса таґынаа±ы счеттаргыттан харчыгын хайдах тіннірбµккµнµй?

- Бэ±эґээ миэхэ, мин олорор совхозпар, абааґы, люцефер тиийэн кэлбитэ. Ґлэґиттэри эккирэтэ сатаабыта, хаґыытаа да хаґыытаа буолбута, мин кинини кытта кэпсэппэтэхпинэ, кини миигин ... Оннук дьон баар буолаллар.

Мин эґиэхэ этиэхпин ба±арабын. Эґиги тугу гынаргытын ійдµµгµт дуо? Мин о±олорбун кіІµлэ суох видео±а уста±ыт уонна интэриниэккэ таґаара±ыт. Мин ханна олорорбун кірдірі±µт. Туох буолбут дьоІІутуй... тугу гынаргытын тіріппµттэргитигэр кэпсиигит дуо? Мин кірдіґµµлээхпин. ДьоІІутугар тиэрдиІ. Мин атыыламмыт суруналыыстар, чиэґэ да, суобаґа да суох дьон баар буолар диэн билэбин. Эґиги сутенердаргытыгар, кинилэргэ харчы тілµµр дьоІІо тиэрдиІ, бу идеялар охсуґуулара, дьоннор охсуґуулара, ол эрээри бу - охсуґуу. Онуоха дьахталлар да, о±олор да эрэйи кірµі суохтаахтар.

Эґиги сµµрэн кэлэн видеога устаргыт туґугар анаан-минээн миигин 20 мµнµµтэ пограничнай хонтуруолга тутан турбуттара. Икки пограничник мин ааґарбын кіІµллµµр тіліпµінµ кэтэспиттэрэ. Дьиэ кэргэммин аґарбыттара, миигин хаалларбыттара. Мин туран эрэн кэтэспитим. Кэмниэ-кэнэ±эс тіліпµіннээбиттэрэ – миигин аґарбыттара. Система ыйанна диэн быґаарбыттара.

Онон дьиэ кэргэммин тыытымаІ. Мин дьиэ кэргэним балаґыанньата биґиги президеммит киэнин курдук. Миэхэ эмиэ кыраныысса таґыгар ханнык да счетум суох. Ол эрээри мин чугас уруу дьонноохпун.

Кырдьык, мин кыраныысса таґыгар ийэбин эпэрээссийэлэппитим. Ону тэІэ эдьиийим эмиэ кыраныысса таґыгар эпэрээссийэлэммитэ. Мин программабар дьон эпэрээссийэлэтэ манна кэлэллэригэр ба±арарым туґунан сурулла сылдьар. Хомойуох иґин, биґиги доруобуйабыт харыстабылын туруга онно эппиэттиир кыа±а суох, онон µбµ-харчыны кыраныысса тыґыгар ороскуоттуурга 굴эллэбит. Мин тус кіліґµммµнэн µлэлээн мунньуммут харчылаахпын, ону мин аймахпар бэлэхтээбитим, кини мин олус чугас киґибин эмтэтиинэн дьарыктаныахтаах.

- Икки сыллаа±ыта эн предприятиеІ эйиэхэ уонна эн уолгар 37-лии мілµйµін солкуобайы тіліібµтэ кырдьык дуо?

-Мин предприятием миэхэ уонна мин уолбар 37-лии мілµйµін солкуобайы тіліібµт? Сымыйа. Мин предприятием – Ленин аатынан совхоз – миэхэ хамнас тілµµр. Мин хамнаґым фондатын бол±омтолоохтук кірµІ. Аччыгый уолум Антон аренда отделын начальнигынан µлэлиир. Совхозтан итинник сууманы ылар кыа±а суох. Ол хайдах да сатаммат.

“ТТ-Девелопмент” предприятие туґунан этэр буоллахха – бу атын предприятие. Бастаан дьоппуоннар биир корпорацияларын кытта тэриллибитэ, онтон совхозка кіспµтэ. 88 % совхоз бас билэр. Дьэ, бу предприятие дивидени тілµµр... Мин µлэлиир Ленин аатынан совхоґум туґунан этэр буоллаххытына, мин эппиэттээтим. Оттон “ТТ-ДевелопмеІІа” мин 4 % акциям баар.

“Яхтаны хаґан да атыылаґыам суо±а”

• Эйигин бідіІ капиталиґынан аа±аллар. Коммунистар идеологическай догмаларын кытта ону хайдах дьµірэлиигин?
• Харчыны µчµгэйдик ілірір, ол харчыларын бэйэлэрин тустарыгар буолбакка, тулалыыр эйгэлэригэр ороскуоттуур дьон баар. Биґиги олорор тµілбэбитин µгµстэр социальнай оптимизм тµілбэтэ диэн ааттыыллар. Мин дьиэ кэргэмминээн салайар совхоґум µлэґиттэрэ олорор сирдэригэр олоробут. Топ-менеджердэрбинээн, манна да±атан эттэххэ, эмиэ куґа±ана суох хамнаґы іліріллір, µлэґиттэрбит курдук дьиэ±э-уокка олоробут. Бэйэбитигэр дивидени тіліібіппµт, харчыны маннык µс суолга ороскуоттуубут: µлэґиттэрбит уонна пенсионердарбыт олохторугар-дьаґахтарыгар, сири-уоту тупсарыыга уонна производствоны сайыннарыыга. Ґбµ оффшога кµрэппэппит. Кыраныысса таґыгар яхтаны атыылаґарга ійµм тиийиэ этэ, ол эрээри мин хаґан да оннук гыныам суо±а.

Киґи тіґінін элбэ±и ылар да, соччонон элбэ±и ороскуоттуохтаах. Баай киґи элбэ±и тілµµр, то±о диэтэххэ кини ситиґиитэ элбэх, дьадаІы іттµн ійµіх тустаах. Кини предпринимательствоны сайыннарар, оччо±о аччыгый, орто бизнес чэчириир, дьон байан барар. Ол эрээри айыл±а сµрµн баайа, транспорт курдук сµрµн салаалар, тарыыптар барыта судаарыстыба хонтуруолугар бааллар.

• Эґиги 2000-с сыллар саІаларыгар элбэх сири-уоту эргиэн кииннэригэр анаан атыылаабыккыт. 730 мілµйµін кэриІэ µбµ ылбыккыт. Экспертэр сыаналыылларынан, ол сирдэр сыаналара 7 миллиарка чугаґыыр.
• Ленин аатынан совхоз МКАД зонатыгар баар. МКАД-ка сыстар 200 миэтирэлээх зонаны тыа хаґаайыстыбатын производствотыгар туґаммаккын. Биґиги ону атыылаабыппыт. Иллэрээ сыл биир оннук атыыттан икки миллиартан тахсаны ылбыппыт. Ити сир саамай µрдµк сыаната.

Харчы барыта хаґаайыстыба бюджетыгар киирэр диэн акционердар уопсай мунньахтарын быґаарыыта баар. Кэнники 15 сыл устатыгар Ленин аатынан совхоз µлэґиттэрин µс тігµл сарбыйда, то±о диэтэргин производствотын модернизациялаата. Ону тэІэ тыа хаґаайыстыбатын бородууксуйатын оІорон таґаарыыны биэс тігµл улаатыннарда. Мин совхозка директорынан кэлэрбэр 2017 гектар сирдээх этэ. Билигин — 1955. Биґиги 50 кыратык куоґарар гектара суох хааллыбыт, ол тµмµгэр олохпутун оІосторго хайдахтаах курдук µптэннибит-харчыланныбыт?

Ол µбµ-харчыны µлэґиттэрбитигэр босхо квартира±а, производствоны модернизациялыырга уктубут. Биґиги фермабытыгар µлэни барытын роботтар эрэ толороллор, арааґа, бу Москва уобалаґыгар со±отох буолуо. Биґиги о±олорбут сылдьар саадтара замогы санаталлар, хас биирдии замок 300 мілµйµінтэн 500 мілµйµін солкуобайга диэри сыаналаах.

Игорь ЯКУНИН