Максим Кирович Аммосов төрөппүт кыргыттарыттан Лена Максимовна – саамай кыралара. Кини бу Саҥа дьыл эрэ иннинэ, аҕатын Максим Аммосов төрөөбүтэ 115 сылын туолар үбүлүөйүгэр кыттыыны ыла Дьокуускайга кэргэнинээн Владимир Михайлович Гольдбергтыын уонна уола Максим Владимирович Аммосовтыын кэлэн ыалдьыттаата, аҕатын төрөөбүт дойдутугар Намҥа, Хатырыкка сырытта. Лена Максимовна кэргэнэ Владимир Гольдберг бөдөҥ учуонай, химическэй наука доктора, полимердарга специалист, РНА Биохимическай физикаҕа институтун сүрүн специалиһа, профессор. Кини бэйэтин научнай үлэлэринэн республика Наукатын академиятыгар,Тыа хаһаайыстыбатын министерствотыгар, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ-га, СГТХА-ҕа, о.д.а. тэрилтэлэргэ дьыалабыай көрсүһүүлэргэ кыттыыны ылла. Бириэмэлэрэ төһө да ыгым буоллар, мин Лена Максимовнаны көрсөн, аҕыйах ыйытыыга хоруйдууругар көрдөстүм. – Лена Максимовна, бу олох соторутааҕыта Бишкек куоракка Максим Кирович Аммосовка, биһиги бары сүгүрүйэр киһибитигэр, Эн аҕаҕар, пааматынньык туруорулунна. Бу, киргиз уонна саха норуоттарыгар улахан, сүҥкэннээхэй событие. Оттон Эйиэхэ, төрөппүт оҕотугар, бу долгутуулаах күннэргэ туох санаалар киирэллэр? – Кырдьык, миэхэ уонна дьиэ кэргэммэр бу күннэр олус долгутуулаах буоллулар… Бу – кэтэһиилээх, умнуллубат, сүдү суолталаах событие. Мин Фрунзе куоракка (билиҥҥи Бишкек—ред.) 1937 сыллаахха төрөөбүтүм. Аҕабытын илдьэ баралларыгар ийэм уон үстээх Аэлитаны, алталаах Янаны уонна миигин – икки ыйдаах кыра кыыһын көтөхпүтүнэн, тулаайах хаалбыта. Биһиги бу куораттан көһөргө күһэллибиппит. Аҕам аата тиллибитин эрэ кэннэ Бишкеккэ бара сылдьыбытым. Билигин, үгүс дьон сыратынан, республика үс Президенин үһүөннэрин туруорсууларынан, Ил Түмэн депутаттарын, чуолаан Александр Жирков, правительство кыһамньыларынан, Бишкек килбэйэр киинигэр, 230 күн үлэлээбит урукку райкомун дьиэтин утарыта – Максим Аммосовка, аҕабар, пааматынньык турда! Бу олус долгутуулаах, мин, бу – киргиз норуотун билиниитин, сүгүрүйүүтүн бэлиэтэ – аҕабар үйэлээх өйдөбүнньүк туруорулларын ситиспит бука бары үтүө дьоҥҥо дьиэ кэргэним аатыттан истиҥ махталбын тиэрдэбин. Бу олус табыллыбыт пааматынньыгы Киргизия бастыҥ скульптора, ССРС народнай худуоһунньуга Тургунбай Садыков оҥордо. Аҕам күүстээх санаалааҕа, дьулуурдааҕа, тулуурдааҕа уонна ырааҕы өтө көрөрө сырдыгы сыдьаайбыт мөссүөнүгэр ырылхайдык, итэҕэтиилээхтик бэриллибит. — Эн 2005 сыллаахха Бишкек куоракка киин архыыпка докумуоннары үөрэтэ, үлэлии кэлэ сылдьыбытыҥ, аҕаҥ туһунан туох саҥаны бэйэҕэр арыйбыккыный? — Биһиги Саха Республикатын аатыттан төрдүө буолан Бишкеккэ тиийбиппит – республикатааҕы архыыптан Айталина Захарова, ГЧИ научнай үлэһитэ, историк Людмила Винокурова, мин уонна Василий Федоров. Мин, аҕам хайдах курдук тэрийэр дьоҕурдааҕын, билиитэ-көрүүтэ киэҥин, атын культуралаах, үгэстэрдээх, абыычайдардаах дойдуга үлэлии кэлэн баран баара-суоҕа 230 хонук иһигэр элбэҕи да оҥорбутун сөҕө көрбүтүм. Санаан көрүҥ, кини салайар кэмигэр Киргизскэй ССР Конституцията ылыныллыбыта, дойдуга аан бастаан киргиз уонна уйгур, онтон да атын олохтоох норуоттар тылларын алфавиттара бигэргэтиллибиттэрэ. Оттон Бишкектэн Иссык-Кульга айаннаан иһэн, бу суолу хаһан эрэ мин аҕам туттарбыта диэн олус долгуйбуппун өйдүүбүн. Манна «Европа—Азия» алтыһар кэрчиктэрин ааһаҕын. Бу олох умнуллубат, чаҕылхай өйдөбүллэри хаалларар эбит. Аан дойду историятын таарыйан ылбыт курдук санаа киирэн, миигин уйадыппыта. Бу 230 күн үлэлиир кэрчик кэмигэр бастатан туран тугу оҥоруохтааҕын аҕам хайдах быһаарбытын мин онно өссө төгүл өйдөөбүтүм. Аҕам киргиз омук тылын үчүгэйдик билэрэ, ааҕара, саҥарара. Олохтоох былаас үлэһиттэрэ киргизтии саҥаралларын ирдиирэ уонна ситиһэрэ. Салайар үлэҕэ олохтоох кадрдары хото ылара, аныыра. Кини хайа дойдуга олорор, үлэлиир да – ол дойду омугун тылын ытыктаан, кинилэр тылларынан саҥарара, тыл этэрэ. Холобура, Казахстаҥҥа үлэлии сылдьан норуоту кытта холкутук казахтыы сэһэргэһэрэ. Бэйэтин төрөөбүт сахатын тылын олус таптыыра, нууччалыы ыраастык, көҥүллүк саҥарара, үлэлиирэ. Уопсайа 8 омук тылын билэрэ. Тыл диэн—норуот баайа, норуот кэскилэ буоллаҕа! — Киргизтэр манастара эһиги дьиэ кэргэн архыыбыгар баар дуо? — Хомойуох иһин, суох. Ол гынан баран, аҕам манас үөрэтиллэригэр, бэчээккэ тахсарыгар улахан болҕомтотун уурбутун билэбин. Ол кэмнэргэ, дьиҥэр, итинэн дьарыктанар, бэйэҕит билэҕит, кутталлардаах соҕус этэ. Кини саха олоҥхотун билэр, норуокка сүдү суолтатын өйдүүр буолан, киргизтэр манастарын үйэтитиигэ үгүһү оҥорбут эбит. – Лена Максимовна, суруйааччы Сэмэн Тумат биирдэ, 80-с сыллардаахха Москваҕа сылдьан Новодевичьэй кылабыыһаҕа Зоя Космодемьянскайа уҥуоҕар туруоруллубут пааматынньыгы көрөөрү, онтон чугас соҕус эмискэччи «Раиса Цугель-Аммосова, Максим Аммосов» диэн суруктаах билиитэни көрө түспүтүн туһунан кэпсээбитэ… – 1973 сыллаахха ийэбитин кистиирбитигэр, Аэлита, Яна уонна мин сүбэлэһэн баран, өйдөбүнньүк билиитэҕэ төрөппүттэрбит иккиэннэрин хаартыскаларын сыһыарбыппыт. Тоҕо диэтэххэ, онуоха диэри аҕабыт ханна көмүллүбүтэ биллибэт этэ буоллаҕа. “Коммунаркаҕа” пааматынньык кэлин туруоруллубута, 2000 сылга диэри ийэбит уҥуоҕар кэлэн, дьоммут сырдык ааттарыгар иккиэннэригэр сүгүрүйэр этибит. – Эһиги уолгут, номоххо киирбит Чаҕылхай Максим сиэнэ Максим Аммосов – тугунан дьарыктанар? – Кини физико-математическай наука кандидата. Балачча таһаарыылаахтык лазердарынан дьарыктаммыта, үөрэппитэ. Онтон, дойдуга уларыта тутуу кэмигэр идеологическай диэххэ дуу, хайысханы тутуһан, билигин Москваҕа норуоттар икки ардыларынааҕы миссия салайааччыта, миссионерскай дьыалаларынан дьарыктанар. Кыра уолбут Михаил Аммосов программист, банковскай дьыалаларга уопуттаах специалист. Икки сиэннээхпит. Яна Максимовна кыыһа аах эмиэ уларыта тутуу кэмигэр, үчүгэй специалист буоланнар, омук сиригэр үлэҕэ ыҥырыллыбыттара, күтүөтэ коррозияҕа биллиилээх специалист, бөдөҥ учуонай, Францияҕа акыйаан кытылыгар Швеция Коррозияҕа институтун филиалыгар коррозияны үөрэтэр бүтүн улахан салааны салайан үлэлэтэр. Оҕолордоохтор. — Саха сириттэн төрүттээхтэрэ, силис тардаллара оҕолорго, сиэннэргэ ханан эрэ син-биир биллэн эрдэҕэ? — Биллэн бөҕө буоллаҕа дии! Аҕатыгар саамай маарынныырбыт Аэлита этэ. Онтон Яна, кэм-бириэмэ аастаҕын ахсын, аҕатыгар маарынныыр буолан испитэ, кыыһа Елена ийэтигэр олус маарынныыр, аны билигин сиэнэ Дашенька эбэтин санатар… Уол Юра ордук аҕатыҥы. Ити курдук. Хас биирдии дьиэ кэргэҥҥэ сахалыы чорооннор, кытыйалар, саахымат көбүөрдэр, дэйбиирдэр, онтон да атын саха үгэс буолбут туттар маллара, киэргэллэрэ, норуот уус-уран оҥоһуктара саамай көстүүлээх сиргэ ууруллан тураллар, дойдубутун кытта ситимнииллэр. Оттон дойдуҥ дьонун кытта быһаччы алтыһыыҥ, ирэ-хоро кэпсэтииҥ, сэһэргэһииҥ – туохтааҕар да күндү, умнуллубат. Быйыл аҕам уонна ийэм тустарынан саҥа кинигэлэр күн сирин көрдүлэр, аҕабар Бишкеккэ пааматынньык турда. Москваҕа Саха Республикатын Күннэригэр астына сырыттым, көрдүм-иһиттим. Онон мин бу сырыыбар дойдубар олус дьоллоохтук сананан, сырдык санааҕа куустаран кэллим. Ону эһиги өйдүөххүт диэн эрэнэбин. Лена Максимовнаҕа, кэпсээнин иһин махтанан туран, биир дойдулаахтаргар кэлэн иһэр Саҥа дьылынан тугу баҕарыаҥ этэй, диэбиппэр кини мин блокноппар бу курдук истиҥ санаатын суруйда. Татьяна МАРКОВА.

Виктор ЭВЕРСТОВ хаартыскаҕа түһэриитигэр: Лена Максимовна кэргэнинээн Владимир Михайловичтыын Дьокуускайга.

Сегодня в Китае холоднее, чем в Якутии

Читайте далее: http://www.1sn.ru/70996.html

В Якутии опять реформаторский зуд – возрождают структуру

по подготовке кадров

 

10.01.2013

Yktimes.ru – В Якутии будет вновь воссоздана отдельная структура, которая займется вопросами целевой контрактной подготовки специалистов системы профобразования, их непосредственным трудоустройством. Об этом заявил министр профессионального образования, подготовки и расстановки кадров Якутии Георгий Куркутов на состоявшейся 9 января расширенной планерке сотрудников министерства, сообщает пресс-служба министерства.

Министр профессионального образования, подготовки и расстановки кадров Якутии Георгий Куркутов на расширенной планерке подчеркнул, что всех ждет год кропотливой, но вместе с тем творческой работы.

Для этого, по мнению министра, есть много предпосылок: принят федеральный закон «Об образовании», есть все стратегические документы.

Он отметил, что разработанный в 2012 году проект закона о начальном, среднем профессиональном и дополнительном образовании надо привести в соответствие новому закону.

В прошлом году министерство собрало заявки от всех министерств и ведомств по плану приема на 2013 учебный год, поступило более 800 заявок на подготовку тех или иных специалистов, в данное время идет анализ заявок.

Первый заместитель министра Степан Москвитин проинформировал, что 18 февраля пройдет олимпиада среди школьников, желающих поступить в центральные вузы. В этом году в приемной кампании будут участвовать представители 30 центральных вузов, что намного больше, чем в предыдущие годы. Также в марте будет проведен Форум студентов, аспирантов, обучающихся за пределами республики. «В связи с Годом села форум будет посвящен аграрному образованию», – сказал Степан Москвитин.

Георгий Куркутов указал, что главной задачей министерства, прежде всего, является повышение качества образования. Подробный план на 2013 год принят, от каждого специалиста зависит выполнение плана и качество работы. «Мы в своей работе должны максимально опираться на народ, мнение общественности. Мы должны не просто донести до населения о своей деятельности, но, прежде всего, должны вовлечь людей в реальные дела, в реализацию комплексного плана развития села», – сказал министр.

Также он подчеркнул, что вопрос подготовки кадров — процесс непрерывный. «Мы должны готовить кадры, затем их трудоустроить, поэтому трудоустройство выпускников является показателем работы отделов профессионального образования, в связи с этим создается управление, которое будет заниматься вопросом целевой контрактной подготовки специалистов и их непосредственным трудоустройством», – сказал Георгий Куркутов.

Известно, что Министерство профессионального образования, подготовки и расстановки кадров ведет свою работу в открытом режиме, ведется систематическая, непрерывная коммуникационная политика, способствующая установлению и поддержанию общения, взаимопонимания, расположения и сотрудничества со СМИ и общественностью. В новом году данная работа продолжится, а началом этой работы будет публичное выступление министра Георгия Куркутова перед общественностью, которое состоится 18 января 2013 года.